Wat als de OR het arbeidsvoorwaardenoverleg voert
Door: Patrick Hüngens
Nu de ledenaantallen van vakbonden teruglopen, is het dikwijls de OR die aan de onderhandeltafel van het arbeidsvoorwaardenoverleg plaatsneemt. Steeds vaker maken de bonden raamcao’s en komt de lokale uitwerking op het bordje van de OR. Wij schetsen de gevolgen hiervan aan de hand van een voorbeeld: wat als de OR ineens het gesprek over pensioenregelingen aan moet gaan?
De situatie rondom pensioenen
Pensioenregelingen kosten werkgevers enorm veel geld. Ze slokken tot wel twintig procent van de totale loonsom op. Pensioenen waren altijd al dure arbeidsvoorwaarden, maar door de omstandigheden op dit moment wordt dat nog eens extra benadrukt: de rente is laag wat het pensioen alleen maar duurder maakt en mensen worden steeds ouder waardoor ze niet vijf maar vijftien jaar gebruik moeten maken van hun pensioen.
De ledenaantallen van vakbonden lopen al een aantal jaar gestaag terug. Vooral in cao-overleggen levert dat een probleem op, want soms is nog maar minder dan tien procent van de personeelsleden georganiseerd. De terechte vraag die dan opkomt is: namens wie zit je er dan eigenlijk?
De rol van de OR bij pensioenonderhandelingen
Terug naar de OR. Die heeft namelijk een lastige rol. Waar vakbonden met keiharde eisen onderhandelingen voeren, moeten OR’en dit wat voorzichtiger aanpakken. Het doel van de OR is immers de onderneming ondersteunen in het goed functioneren. Wat betekent dit in een arbeidsvoorwaardenoverleg? Kies je de kant van de directie en geef je zo min mogelijk geld uit aan pensioenen of kies je de kant van de achterban en strijd je voor betere pensioenvoorwaarden?
De waarheid ligt ergens in het midden. Voor een OR-lid is het gewoonweg niet mogelijk om met gestrekt been in de onderhandelingen te gaan. Een uur na het arbeidsvoorwaardenoverleg is de persoon tegenover je weer gewoon jouw baas. Uiteraard is er rechtsbescherming op basis van de wet, maar wie een hond wil slaan, vindt altijd wel een stok.
Impopulaire beslissingen
Een valkuil tijdens het pensioenoverleg is iedereen tevreden willen stellen, want ook de OR-achterban is geen homogene groep. Tijdens het arbeidsvoorwaardenoverleg moet de OR soms impopulaire beslissingen voor de achterban nemen. Daarnaast moet de ondernemingsraad zich niet laten leiden door nieuwsgierige collega’s die drie minuten na een overleg aan het bureau staan met goedbedoelde adviezen. Het resultaat daarvan zal namelijk vaak zijn dat je jezelf opzadelt met een onmogelijke opdracht.
Leer hoe je jouw achterban informeert
Inhoudelijke kennis voor het arbeidsvoorwaardenoverleg
Het beste kan de OR goed voorbereid en met open blik het gesprek aangaan. Wees daarbij niet bang om meteen helder de grenzen aan te geven. Een goede adviseur kan daarbij helpen. Voor een arbeidsvoorwaardenoverleg is vaak specialistische kennis nodig, zeker op het gebied van pensioenen. MZ Services komt over de vloer bij honderden bedrijven. Zodoende bieden wij vergelijkingsmateriaal, voorbeelden en alternatieven, naast inhoudelijke kunde en kennis van het onderhandelingsproces.
Een adviseur kan op andere wijze optreden
Daarnaast kan een adviseur helpen bij de onderhandelingen zelf. In adviestrajecten blijft hij vaak op de achtergrond en souffleert hij waar nodig, maar juist bij arbeidsvoorwaardenoverleg kan het helpen als de adviseur namens de OR het woord voert. Zo houdt hij de OR-leden zelf voor een belangrijk deel uit de wind. Werkt de bestuurder niet mee? Dan kan de adviseur een bemiddelende rol aannemen om de onderhandelingen een duwtje in de goede richting te geven.
